WO II

Ombouw Viskotters-Vrachtloggers (1943)

Leestijd: 2 minuten

In documenten aanwezig op het Gemeentearchief Schiedam heb ik tijdens raadpleging correspondentie kunnen vinden tussen de ‘Oberwerfstab’ en de heer van Wieringen, destijds hoofd van de productie bij Werf Gusto.

De correspondentie ging vaak over aanpassingen gemaakt door de afdeling ‘Tekenkamer’ van onderdelen en deze onderdelen hadden betrekking op viskotters. Daar in de gevonden correspondentie nooit werd gesproken over bouwnummers en/of namen van schepen ben ik er steeds voetstoots van uitgegaan, dat de gebruikte term ’Viskotter’ een andere naam (een soort codenaam) was voor ‘Torpedoboot’.

Het heeft er echter alle schijn van, dat het toch Viskotters betrof, mede gelet op onderstaande informatie afkomstig van de website scheveningen-centrum.nl

De SCH 196
foto: scheveningen-centrum.nl

“De motorloggers KW 50 „Jan”, KW 68 „Albatros”, SCH 130 „Clara” (ex VL 49 „Marie”) en SCH 196 „Elizabeth” gingen medio 1943 naar werf Gusto in Schiedam voor een verbouwing tot vrachtlogger. Op de werf werden de ruimen uitgebroken en voorzien van een luikhoofd. Aan de voormast werd een ladingboom bevestigd en winch geplaatst. Deze winch deed tevens dienst als ankerlier. De nieuwe motorwinch / ankerlier was van Groningse makelij. Kennelijk hadden ze bij Gusto niet veel haast, want pas in september was de verbouwing gereed.

De KW 50
foto: scheveninegn-centrum.nl

Bij de ‘Anker en Kettingfabriek’ te Schiedam werd in totaal 20 ton aan zware ankers geladen. In eerste instantie zouden deze aan dek vervoerd worden, maar dat ging niet vanwege de stabiliteit. De buikdenning bestond slechts uit dunne planken en bezweek onder het gewicht. In de ‘Merwede haven’ werden boven op de ankers een lading zakjes kleine antraciet van 7 kilo stuk gestuwd. Deze kolen dienden als brandstof voor de gasgenerator aan boord van de ‘KW 50’ en zou later in Noorwegen als brandstofvoorraad worden opgeslagen. Na het laden lagen beide schepen in Rotterdam aan de ‘Parkkade’ voor de wal.

Op zondag 10 oktober 1943 vertrok de SCH 196 samen met de KW 50 „Jan” richting Noorwegen. Na een paar reizen in Noorse wateren is de SCH 196 eind 1944 bij Kirkeness gezonken”.

bron: scheveningen-centrum.nl

Stichting Erfgoed Werf Gusto

Baggermolens

Ondergang van de Kantoeng

Leestijd: 3 minuten

Bij de directie van de Werf Gusto en bij de Internationale Sleepdienst Smit en Co., in Rotterdam, zijn berichten ingekomen dat de tinbaggermolen „Kantoeng”, op weg naar Ned. – Indië, Zondagavond om 9 uur bij den vuurtoren Eddystone is omgeslagen.

vuurtoren_eddystone
Vuurtoren van Eddystone

De runners, die zich aan boord van den baggermolen bevonden, zijn gered. Zondagmiddag om één’ uur seinde de kapitein van de “Humber” een der beide sleepbooten welke de “Kantoeng” naar Banka zouden brengen dat er ten gevolge, van een zwaren Oosterstorm in het achterdek van de “Kantoeng” lekkage was gekomen. De “Kantoeng” bevond zich op dat oogenblik 16 mijl Zuid-zuidoost van de vuurtoren “Eddystone” en zou trachten de haven van Plymouth binnen te loopen. Uit de verdere berichten bleek dat de runners, die zich op het achterdek bevonden, geen gelegenheid hadden de pompen te bedienen en Zondagavond 9 uur seinde de kapitein van de “Humber” zijn kantoor in Rotterdam dat do “Kantoeng” drie mijl binnen den Vuurtoren van “Eddystone” was omgeslagen. Lees verder Ondergang van de Kantoeng →

Booreilanden

Bnr. 323: 8 Paalvoeten/ Seashell (1965)

Leestijd: 2 minuten

BOOREILAND VAN QATAR GAAT NAAR NAAR DIEPER WATER

Na een vliegtocht van ettelijke uren zijn gisteren dertig Schiedamse werkkrachten van de Werf Gusto in Qatar aan de Perzische Golf aangekomen. In dit kleine sjeikdom wachten nog twintig Gusto-mensen op hen, die hun zijn vooruitgegaan. Zij zijn naar Qatar vertrokken omdat het indertijd bij Gusto gebouwde booreiland Seashell, dat nu al bijna zes jaar in gebruik is, een kleine gedaanteverandering moet ondergaan. De Seashell is sinds 1959 gebruikt voor het boren naar olie op de ondiepe gronden, maar nu deze zijn afgegraasd, gaat men met onverflauwde ondernemingszin over naar de diepere gronden. Om dit mogelijk te maken zal men wat aan de acht palen moeten doen waarop bet booreiland rust. Deze dringen uiteraard altijd wat in de zeebodem door en dat beperkt de diepte waarop men kan werken.

De palen zijn 67 meter lang: door ze van z.g. „donuts” te voorzien — vierkante stalen  “schoenen” met een gewicht van een slordige 30 ton — kan men dat wegzakken grotendeels voorkomen. Het gewicht dat de zeebodem te dragen krijgt, wordt door die schoenen over een groter oppervlak verdeeld: de pijlers zakken dientengevolge niet of nauwelijks in de zeebodem weg, zodat theoretisch tot op een diepte van ongeveer 60 meter kan worden gewerkt. Het is voor het aanbrengen van deze acht paalvoeten, dat de vijftig Gusto-mensen naar het rijkje van de sjeik van Qatar zijn vertrokken. Het karwei zal vermoedelijk ruim een maand in beslag nemen. Lees verder Bnr. 323: 8 Paalvoeten/ Seashell (1965) →

Achtergronden

Exploitatie-overschot 1964

Leestijd: 2 minuten

“Hoewel de kostenstijging, wegens de loonexplosie, door de N.V. Werf Gusto v/h firma A. F. Smulders, over 1964 niet geheel kon worden opgevangen, is het uiteindelijke exploitatie-overschot, blijkens het jaarverslag, iets hoger dan over 1963. Hiertoe hebben bijna alle afdelingen van het bedrijf bijgedragen. Het bruto exploitatiesaldo, met inbegrip van ƒ 46.000 (ƒ 55.800) winst op verkochte bedrijfsmiddelen, steeg tot ƒ 3,77 mln. (ƒ3,44 mln ). Aan interest werd verkregen ƒ 386.200 (ƒ 344.400) Na afschrijvingen van ƒ 1,52 mln (ƒ 1,37 Min ), en belastingen van ƒ 656.300 ( ƒ 589.300), is voor verdeling beschikbaar ƒ 1.99 mln. (ƒ 1,82 mln ).

Voorgesteld wordt, zoals gemeld, een onveranderd dividend van 9 procent, over een onveranderd aandelenkapitaal van ƒ 7min. De bedrijven zullen met de lopende orders volledig bezet zijn tot in 1966. Ondanks de onlangs van kracht geworden loon- en salarisverhogingen, meent de directie te mogen verwachten, dat de resultaten over 1965 niet belangrijk zullen afwijken van die over 1964. Zij ziet de toekomst dan ook met vertrouwen tegemoet.

Booreilanden
Verscheidene belangrijke objecten werden in 1964 opgeleverd. De directie verwacht dat de vraag naar booreilanden voor de olie-industrie zal toenemen. Voor de Franse boormaatschappij Foramer waarin Gusto met nog drie Franse boormaatschappijen deelneemt, wordt een booreiland gebouwd. De directie beschouwt de deelneming in deze firma als een belangrijke nieuwe activiteit, die in de toekomst nog door meerdere gevolgd zou kunnen worden.
De industriële handelmaatschappij Lorain-Holland Cranes N.V. in Apeldoorn, waarin Gusto een belang heeft, en de Engelse dochtermaatschappij Gusto Ltd. hebben nog niet tot de winst kunnen bijdragen Men vertrouwt dat dit in 1965 wel het geval zal zijn.
Verwacht wordt dat de in de VS, gefabriceerde polyester-jachten haar aanloopmoeilijkheden te boven zal komen en dat de afzet in 1965 bevredigende resultaten zal opleveren. Met enkele bevriende ondernemingen is „Smit Engeneering N.V.” opgericht. De personeelsvoorziening is ook in 1964 een bron van zorgen geweest.”

bron: Trouw / de Rotterdammer, 21/04/1965; p. 1/2

Stichting Erfgoed Werf Gusto

Gusto Muziekvereniging

Gusto Fanfare werd Gusto Harmonie

Leestijd: 2 minuten

Gusto’s Muziekvereeniging omgezet in een harmoniegezelschap.

In de door ‘Gusto’s Muziekvereeniging gehouden 26e jaarvergadering werd het bestuur als volgt samengesteld:

– G. J. A. Vrauwdeunt voorzitter;
– W. L. v. d. Meer, Nwe. Maasstraat 18, secretaris;
– G. Abrahamsen ,1e penningmeester;
– Broeren, 2e penningmeester;
– K. C Bakker, musicaris;
– G. Hendriks, commissaris en
– P. Lagend, alg. secundus.

Den scheidenden penningmeester, den heer W. Thiermann, die wegens drukke werkzaamheden heeft bedankt, werd door den voorzitter dank gebracht voor al hetgeen hij voor de vereeniging heeft gedaan. De heer W. Thiermann dankte en hoopte, de Vereeniging nog jaren als lid te mogen dienen. Na behandeling van enkele punten der agenda, kwam aan de orde de plaats, welke de vereeniging in de muziekwereld inneemt.

Gusto’s Muziekvereeniging toch behoort bij die vereenigingen, welke op concoursen in de hoogste eere-afdeling uitkomen en daar Gusto ook deze afdeeling met glans heeft doorloopen, ja zelfs voor een ereprijs in aanmerking kwam op het j.l. gehouden concours te Santpoort, is het door het bedanken, wegens vertrek, ziekte enz., van enkele leden, niet mogelijk haar huidige positie als fanfarekorps te handhaven.

Uitbreiding is dus noodzakelijk en tegelijk het omzetten der vereniging van fanfare in harmoniegezelschap. Noode doet Gusto afstand van haar naam als fanfarecorps, doch het belang der vereeniging eischt het.

Besloten werd tot aankoop van klarinetten, het aanwerven van leden, leerlingen en meergevorderden en van 1 Januari 1936 als Harmoniegezelschap de studiën aan te vangen. Daar door het aankopen van instrumenten veel geld nodig is, eischt het instrumentenfonds eenige versterking. Aan B. en W. zal vergunning worden gevraagd tot het houden van een loterij* met als hoofdprijs twee gouden horloges.

bron: Schiedamsche Courant, 24/10/1935; p. 2/6

*Volgens een kleine advertentie in diezelfde  Schiedamsche Courant van 18 december 1935, werd bekend gemaakt, dat het gouden Heerenhorloge gevallen was op Lotnummer 693 en het gouden Dameshorloge op Lotnummer 42.

Stichting Erfgoed Werf Gusto

WO II

Pathmaker / Sperrbrecher

Leestijd: 2 minuten

Hoewel het in principe de primaire doelstelling van mijnenvegers was om mijnen te detecteren en uit te schakelen, was er ook ander concept om schepen te beschermen tegen mijnen: n.l. om met behulp van een ​​speciaal daartoe uitgerust en omgebouwd koopvaardijschip een veilige doorgang door een mijnenveld te maken. Het schip vaart vooraan en laat mijnen op afstand ontploffen voordat ze schade kunnen aanrichten aan een veel waardevoller schip.

De schepen die voor deze taak – de Pathmakers  (of Duits: Sperrbrecher) moesten  zeer robuust zijn om de mijnexplosies te kunnen weerstaan. Vanaf 1940 waren magnetische mijnen de grootste bedreiging voor schepen, die hun basis wilden binnenkomen of verlaten. De mijnen werden vaak ‘s-nachts gelegd door vliegtuigen en konden ernstige schade veroorzaken als ze onopgemerkt bleven. Daarom werden de Pathfinders uitgerust met een VES-System, in feite een enorme magnetisch veld generator, die magnetische mijnen konden laten ontploffen op een veilige afstand.

sperrbrecher
Schets van een omgebouwd koopvaardijschip

Vanaf die tijd werden Pathmakers gebruikt om oppervlakte-schepen en U-boten van en naar hun bases te begeleiden door mijnen te verwijderen en – met hun vrij zware AA bewapening – gaven ze een extra bescherming tegen luchtaanvallen. Vanwege die luchtaanvallen waren de schepen vaak voorzien van versperringsballonnen.

Meer dan 100 (in Duitse dienst) Sperrbrecher – voornamelijk voormalige koopvaardijschepen met een grootte van ongeveer 5.000 ts – werden tijdens de oorlog gebruikt en het is niet verwonderlijk dat ongeveer 50% van hen verloren ging tijdens de uitvoering van hun gevaarlijke taak. Sommige van de overgebleven schepen werden later weer gebruikt als koopvaardijschepen en dienden tot de jaren 1970.

ger_mi127
schets van een KSB schip

Buiten deze omgebouwde koopvaardijschepen, ontwierp de Oberwerftstab in 1942/1943 plannen om voor deze zware taak speciaal ontworpen en nieuwe schepen te bouwen. Het concept voor deze schepen (er werden 27 in totaal gepland) werd KSB genoemd (Kriegs Sperr Brecher). Het aandeel van de Nederlandse scheepswerven hierin zou volgens planning 8 schepen zijn, te bouwen door verschillende werven, waaronder Werf Gusto met 2 schepen (de KSB 10 en KSB 11 in 1944).

bron: germany-navy.de

Stichting Erfgoed Werf Gusto

Sleephopperzuigers

Een zeer schone te water

Leestijd: 3 minuten

‘Mohana’ betekent: „buitengewoon schoon, zeer fraai”. (Overigens is één der autoriteiten van de haven Calcutta, die zeer veel met de bestelling van het schip te maken heeft gehad, de heer Moh …).
De nieuwe sleepzuiger van die naam ging vrijdag 27 november 1964 bij Werf Gusto op werkelijk perfecte wijze te water.

Sinha Rani, echtgenote van de Indiase ambassadeur
Sinha Rani, echtgenote van de Indiase ambassadeur

Evenals de maand tevoren bij vennoot LSZ, waar de Dredger Zuari voor Indiase rekening te water werd gelaten. verrichtte Sinha Rani, echtgenote van de Indiase ambassadeur in Nederland, de doopplechtigheid (foto hiernaast). Een tewaterlating bij Werf Gusto is altijd een levendige gebeurtenis, vooral ook door de medewerking van Gusto’s Muziekvereniging. De musici zorgen, door het spelen van de volksliederen, voor een gepaste plechtigheid en verder verhogen ze met hun fraaie uniformen en vrolijke marsmuziek de feestelijke sfeer.

Behulpzame werknemers Werf Gusto
Behulpzame werknemers Werf Gusto

Voor een sfeer van gastvrijheid en zakelijke perfectie zorgden ook de in het spierwit geklede medewerkers van Werf Gusto, die, gewapend met zwarte paraplu’s in slagorde gereed stonden om bij de eerste regenspetters de gasten te beschermen.
000Aangezien juist vóór de plechtigheid het weer opklaarde behoefden zij niet in actie te komen; hun aanwezigheid werd er echter niet minder door op prijs gesteld.

Tien jaar onderhandelen

De Mohana zal dienst gaan doen op de toegangsweg naar Calcutta:, de Hooghly Rivier, waar de dikwijls voorkomende hoge deining en zeer sterke getijstromen tot 4½ mijl per uur, het baggeren zeer bemoeilijken.
De tewaterlating van de Mohana heeft een voorgeschiedenis van bijna twaalf jaar. Op de Hooghly Rivier werkten destijds reeds een aantal sleepzuigers, die alle door concurrenten waren gebouwd en die een zuigbuis midscheeps in het voorschip hadden.
Deze constructie was volgens de bouwers van die schepen de enige mogelijke: sleepzuigers met zijzuigbuizen zouden in de verraderlijke stroming hun koers niet kunnen houden en de scheepvaart in gevaar brengen, de zuigbuizen zouden breken. Onze ontwerpers hadden een andere mening, een zuiger met zijzuigbuizen kan voortreffelijk manoeuvreren. Jarenlang werd hierover geschreven en gesproken, vele reizen naar India waren nodig, maar een beslissing werd niet genomen, tot de rivier zo sterk begon te verzanden, dat onmiddellijk meer baggermaterieel in gebruik genomen moest worden. den.
Een tweedehands sleepzuiger werd aangekocht, de door I.H.C. Holland kort na de oorlog gebouwde Maitena. De bedrijfsresultaten van dit schip waren zo goed dat een openbare inschrijving werd gehouden voor een sleepzuiger met twee zijzuigbuizen, het type schip dus dat wij de havenautoriteiten steeds hadden aanbevolen. Dit was in zekere zin een succes, maar wij waren er nog niet, ook niet toen wij als laagste inschrijver uit de bus kwamen.
Pas drie jaar later, na in totaal tien jaren van onderhandelen, werd de Co. 487 een opdracht; nu alweer ongeveer twee jaar geleden.

Bijzondere eisen

Mohana Werf Gusto
Co. 847: Mohana op de helling bij Werf Gusto

Al is de Mohana dan een zuiger van een type waarmee onze ontwerpers en bouwers vertrouwd zijn, het is toch in een aantal opzichten een bijzonder schip.
Ten eerste omdat de opdrachtgevers stoomaandrijving eisten, hetgeen tegenwoordig niet veel meer voorkomt.
De nieuwe zuiger krijgt daarom door IHC Holland gebouwde Smit-Brouwer stoommachines, die zowel voor de voortstuwing als voor zandpompen de energie zullen leveren.
Verder moet het schip in zeer ondiep water kunnen lossen. Dit wordt mogelijk gemaakt door de geringe diepgang en door de Lyster kleppen in de bodem. Deze laatste steken in geopende toestand geen centimeter onder de bodem van het schip uit, maar daar staat tegenover dat ze veel ruimte in de hopper in beslag nemen. Aangezien de inhoud van deze bopper toch 3000 m³ moest zijn, maakten de installatie van de Lyster kleppen en de eis van geringe diepgang het nodig een zeer lang schip te bouwen: de Mohana is 123 meter lang, de langste sleepzuiger die wij ooit gebouwd hebben. Wanneer het schip in het voorjaar van 1965 gereed zal zijn voor de lange reis naar Calcutta zullen wij ongetwijfeld meer te vertellen hebben over deze „zeer schone”.

bron & foto’s: Het Zeskant 1965

Stichting Erfgoed Werf Gusto

Geschiedenis van een Schiedamse scheepswerf