De terreinen aan de Maas hebben in de laatste jaren de aandacht getrokken van ieder die in onze gemeente en haar ontwikkeling belang stelt. Toen dan ook de plannen tot het in exploitatie brengen diér terreinen ter sprake kwamen door de aanvrage van de firma Smulders, die op een gedeelte van dat terrein haar industrie wilde overbrengen, hebben wij een uitvoerige beschrijving gegeven van wat die firma daar wenschte te stichten en van de terreininrichting zooals die zou moeten worden. Met een terreinkaart lichtten wij onze beschrijving toe. Thans zijn die plannen voor het grootste deel tot uitvoering gekomen. Heden werden wij door de welwillendheid der Directie in de gelegenheid gesteld de fabrieken en het kantoorgebouw te bezichtigen, zoodat wij daarvan thans een beschrijving kunnen geven.
Het open terrein.
Het geheele terrein beslaat een oppervlakte van bijna 6 Hectaren. Aan de Maaszijde is daarin een haven gegraven waarin de te water gelaten schepen zullen worden gemonteerd en van de machinerieën voorzien. Die haven heeft een lengte van 110 M. en een breedte van 45 M. Langs den oostelijken oever is een houten steiger met rails, waarlangs zullen worden aangevoerd de deelen die uit de fabrieken komen en in de schepen moeten worden aangebracht. Aan den westelijken oever is een lossteiger waar eveneens rails liggen, op welke een electrische kraan zich beweegt met een draagvermogen van 5 ton. Die kraan kan zich over het geheele terrein en naar de beide fabrieksgebouwen bewegen en tevens andere wagens voortbewegen. In het geheel ligt daar over het terrein een lengte rails van 1 Kil. Aan de westzijde der haven liggen de hellingen, 3 zijn er reeds gereed, terwijl de vierde spoedig gereed zal zijn. Nog in deze maand zal op deze 4 hellingen begonnen worden met het bouwen van even zooveel schepen. De beide fabrieksgebouwen hebben ieder een lengte van 140 M. en een breedte van 53 M. en daartusscben ligt het kantoorgebouw.
Het westelijk fabrieksgebouw.
Het westelijk fabrieksgebouw is bestemd voor den scheepsbouw en de ijzerconstructiën. Door de geheele lengte van het gebouw loopt een drijfas ter lengte van 130 M.; de lengte der drijfassen in de beide fabrieken tesamen bedraagt niet minder dan 750 meter. Hoog boven den grond zijn z.g. loopkranen aangebracht, die door electriciteit in de lengte van het gebouw kunnen bewogen worden en die een draagvermogen hebben: 2 van 5 ton en 1 van 15 ton. Onder die kranen is aangehecht een open bak, voorzien van een schakelbord, in welke bak de man zich bevindt die deze loopkraan in beweging brengt. In dit fabrieksgebouw bevinden zich 6 pons- en knipmachines, 3 platen-schaafmachines en 1 buigbank, op welke de zware ijzeren platen worden geboord, afgesneden, gladgemaakt en gebogen. Achter dit gebouw bevindt zich nog een afzonderlijke stoommachine. De drijfkracht van de beide fabrieken is electriciteit. Achter het tweede gebouw wordt deze kracht opgewekt door 2 stoom machines van 300 P.K.
Het oostelijk fabrieksgebouw.
Zooals reeds gezegd, heeft ook dat gebouw een lengte van 140 M. met een breedte van 53 M. Ook hierin zijn boven in het gebouw aangebracht 3 loopende kranen, waarvan 2 een draagvermogen hebben van 5 ton en 1 van 15 ton gewicht. De inrichting daarvan is natuurlijk als in het andere gebouw. Langs den Westelijken zijgevel staat een rij van draaibanken voor de bankwerkers, het middengedeelte is voor het stellen der machines, terwijl ook langs den Oostelijken gevel een rij van werkbanken wordt geplaatst. In dit gebouw is de draaierij, de bankwerkersplaats een afdeeling van de afbramerij, een verfwerkplaats en timmermanswerkplaats, de gieterij en de modelmakerij. Ook hier zijn verschillende assen om de verschillende mechanische werktuigen in beweging te brengen. De gieterij is verdeeld in een ijzergieterij en een kopergieterij, daar bevinden zich 3 smeltovens, waarvan de grootste 8 ton per uur kan smelten; voorts 2 inrichtingen voor het droogstoken. Ook hier is een loopkraan met een draagvermogen van 15 ton. In den bodem is gemaakt een waterdichte put voor het maken van vormen. De grond van deze geheele ruimte zal eerst met een ongeveer 1 M. hooge laag duinzand en dan met een laag vormzand worden opgehoogd om daarin de vormen te kunnen gieten, die later met den loopkraan zullen worden verplaatst daarheen waar dit voor de verdere bewerkingen noodig zal zijn. Boven de timmermanswerkplaats die 53 M. lang en 10 M. breed is zijn nog twee zolders gelegd voor berging van modellen.
De drijfkracht.
Achter dit fabrieksgebouw staat het ketelhuis waarin zich 2 enorme stoomketels bevinden, door de firma zelf in haar werkplaatsen te Luik vervaardigd. De beide machines ontwikkelen een kracht van 300 Pk. elk, terwijl een derde machine van 200 Pk, alleen voor de verlichting bestemd is. Op elk der machines is een dynamo van gelijke kracht geplaatst en deze leveren de drijfkracht voor de fabriek. Een groot schakelbord dat daarbij is geplaatst bevat niet minder dan 21 ampèremeters. Een kabel, die in den grond is gelegd, brengt de drijfkracht van hier naar het andere fabrieksgebouw over, waar eveneens een groot schakelbord is geplaatst. Natuurlijk loopt door het gebouw een net van electrische geleidingen om kracht en licht te brengen waar dit noodig, is. De firma te Utrecht werkt op het oogenblik met 800 man, doch deze inrichtingen en de geheele opzet is zoodanig dat men gemakkelijk tot 1500 en meer werklieden kan klimmen. Dat op uitbreiding der industrie gerekend is blijkt ook wel hieruit, dat in het ketelhuis reeds nu een ruimte is gereserveerd. voor een derde ketel. De beide reeds bestaande vuren hebben een mechanische stookinrichting, waarvan er een zoodanig is ingericht dat die ook gewoon gestookt kan worden. Een vuur was reeds aangelegd, om het metselwerk te drogen. In dit gebouw was ook geplaatst een model-machine zooals de firma die gewoonlijk in de schepen plaatst. Zij heeft het voordeel dat de stoom weer wordt gecondenceerd en naar de ketel wordt teruggebracht, zoodat een heel weinig waterverbruik plaats heeft en men dus op zee niet voortdurend zout water behoeft te gebruiken voor de machines, wat voor deze een niet onbelangrijk voordeel is.
Het Kantoorgebouw.
Tenslotte brachten wij een bezoek aan het kantoorgebouw dat zich tusschen de beide fabrieksgebouwen bevind, een dwerg schijnende tusschen die beide reuzen, doch op zich zelf toch wel een kolossaal pand. De hoofdingang binnentredende komt men in een breede vestibule waar een wachtkamer is voor de bezoekers. Op een kruis-gang komen de kantoren uit van den directeur, den hoofdopzichter, de administratie, den ingenieur en van de teekenzaal, terwijl tegenover den hoofdingang een paar glazen deuren toegang geven tot een grootte ruimte die later nog met een plantenmilieu versierd zal worden en die geheel door een glazen dak is overdekt. Van daar kan men toegang verkrijgen tot een tweede wachtkamer (voor hen die de patroons zelf wenschen te spreken) en tot de bureaux van de hemen Smulders. Deze kolossale kantoren zijn geheel van teakhout-betimmering en daarmede ingelegde vloeren; fraaie schuifdeuren scheiden het geheel in twee afdeelingen en deze beide geven door kolossale ruiten het uitzicht over het geheele fabrieksterrein. Men voelt het dat men hier is op de plaats waar deze reusachtige industrie haar middelpunt heeft. In het kantoor voor de administratie bevindt zich een ruime kluis met brandkasten als bergplaats voor de boeken, terwijl er een afzonderlijke kluis is voor het archief. Een afzonderlijk vertrek, grenzende aan het administratiekantoor is bestemd voor den boekhouderij en daarnaast is de telefoonkamer. Hierbij zij medegedeeld dat de verschillende deelen der fabriek onderling telefonisch zijn verbonden, zoodat men van uit het kantoor voortdurend met de bazen en met andere in de fabriek vertoevenden kan spreken. In de teekenkamer zijn de lampen omgekeerd geplaatst zoodat ‘t licht tegen het plafond schijnt en daarop word teruggekaatst. Dit is zoo ingericht opdat de lampen geen schaduw zullen werpen. Ook bij deze zaal is een groote hooge kluis tot berging van teekeningen. Zooals reeds vroeger is gezegd worden alle gebouwen zowel als het terrein electrisch verlicht. Behoeft het nog gezegd dat in dit zoo fraai en grootsch ingericht gebouw privaten enz. geheel naar de eischen des tijds zijn ingericht met waterreservoirs voor doorspoeling, waschinrichtingen enz. enz. Wij vermelden ten slotte dat het geheele gebouw van een centrale verwarming is voorzien.
*** Hiermede hebben wij de beschrijving gegeven van deze groote industrie die zich aan den Maasoever in onze gemeente heeft gevestigd en waar nog in deze maand de arbeid zal worden aangevangen. Doch al ware die beschrijving veel uitgebreider geweest dan die nu is, den indruk vestigen die op den bezoeker door deze inrichtingen wordt gemaakt kan ze nooit. Men voelt, zijn nietigheid bij zoveel reusachtigs, maar tevens komt er een gevoel van bewondering op voor den mensch die zoveel kan tot stand brengen, die zulke ontzettende krachten weet op te wekken en tot zijn dienst gebruiken. Aan beide zijden van de Voorhaven, aan den oever der Maas is nu een groote industrie gevestigd. De waarde van die daar gelegen terreinen is daardoor erkend. Moge weldra meerdere volgen opdat Schiedam uit zijn tijdelijke verval herleve en tot nieuwen bloei gerake, en eenmaal een plaats zal innemen in de rijs van groot industrie plaatsen, waartoe haar ligging haar heeft voorbeschikt.
bron: Schiedamsche Courant | 1905 | 9 mei 1905 & 10 mei 1905 foto: Collectie J. Smulders / fotograaf: Onbekend
Stichting Erfgoed Werf Gusto 2018
Laatst bijgewerkt op: 29 september 2018
