In 1876 bouwde Smulders een stoomschorsbemaling ten behoeve van de leerlooierij. Het is niet duidelijk of hij dat in opdracht van een bepaald bedrijf gedaan heeft, voor zichzelf of, misschien wel het meest voor de hand liggende, als demonstratiemodel. De machine werd in Waalwijk geïnstalleerd, dus in de Langstraat waar veel leerlooierijen gevestigd waren.
Op 15 februari 1877 verscheen in de Schiedamsche Courant de eerste advertentie voor werktuigen tot bereiding van kunstboter (margarine). Er werd ook vermeld dat er daarvan reeds een groot aantal door hen geleverd zijn. Hieruit blijkt dat het bedrijf veel gefabriceerd heeft waarvan we verder geen kennis hebben. (Of de advertentietekst moet ‘aangedikt’ zijn.) Anderhalf jaar later werden kunstboter machines gepresenteerd als een specialiteit van het bedrijf (Het Nieuws van den Dag 21 november 1878). Een manier waarop nog lang het product aangeprezen werd.
In 1879 nam Smulders met twee aandelen voor in totaal ƒ 10.000 deel in de Middelburgsche Kunstboterfabriek (Algemeen Handelsblad 6 september 1879). Ongetwijfeld opnieuw een manier om de afzet van zijn machines te bevorderen (Foto: 1). De fabriek werd op 2 juli van dat jaar door zes mensen opgericht. Smulders werd commissaris in de nieuwe onderneming (Franken, A.F.: “The Middelburg Margarine Works; Geschiedenis van een Middelburgse margarinefabriek”, De Wete, 31(2) april 2002).
Later adverteerde Smulders met Amerikaansche werktuigen voor boterfabrieken (Algemeen Handelsblad 25 februari 1881). Of hij hierbij handelaar was namens de Amerikaanse leverancier of dat hij zelf deze werktuigen had aangeschaft om daar lering uit te trekken, is niet bekend. In 1884 werd gemeld dat Smulders drie complete inrichtingen voor nieuwe kunstboterfabrieken mocht leveren. Die werden geleverd voor Haarlem, Zwijndrecht en Manchester. De krant zag hierin een bewijs van de kwaliteit van deze door Smulders geleverde producten (De Tijd 21 maart 1884).
Gebruikte maaltoestellen uit een rijstpellerij laten zien dat Smulders een zeer breed pakket aan machines verhandelde (Algemeen Handelsblad 27 maart 1877). In 1879 leverde Smulders de machinerieën voor de nieuwe, modern ingerichte diamantslijperij van Hemmers aan de Daniel Stalpaertstraat in Amsterdam. De slijperij was met 46 molens uitgerust en werd aangedreven door een machine van 24 paardenkracht (Het Nieuws van den Dag 17 juni 1879). Mogelijk is dit niet echt een succes geworden, want ruim een half jaar later adverteerde Smulders met een in volle werking zijnde stoomdiamantslijperij met 62 molens, alles nieuw (Algemeen Handelsblad 25 januari 1880). Nog weer een half jaar later wwerd G.J.N. von Glahn namens de Utrechtsche IJzergieterij A.F. Smulders aangesteld als directeur van de dan Anna genaamde diamantslijperij (Algemeen Handelsblad 27 oktober 1880). Kennelijk had hij het bedrijf dan maar zelf opgekocht.
Ook in 1879 liet A.F. Smulders samen met Van Schijndel en Van Dijk een nieuwe klompenfabriek bouwen in Gemert (De Grondwet 19 augustus 1879). Ongetwijfeld werd de nieuwe onderneming met machines van Smulders uitgerust. Zulke machines bood Smulders dan ook te koop aan. In dezelfde advertentie werden ook zo goed als nieuwe machines uit de fabriek van F. Arbey in Parijs te koop aangeboden (Algemeen Handelsblad 31 maart 1880). De vraag dringt zich op of Smulders deze laatste machines misschien gebruikt heeft om zijn eigen machines te ontwikkelen.
Foto uit: Franken, A.F.: “The Middelburg Margarine Works; Geschiedenis van een Middelburgse margarinefabriek”, De Wete, 31(2) april 2002.
Foto: Digitale Collectie St. Erfgoed Werf Gusto – Fotograaf: Onbekend.
Foto: Uit de Brochure ‘Pile and Driving Installations 1904’ – Fotograaf: Onbekend.
De ijzeren, deels gegoten, schoorsteenpijp van de voormalige garancinefabriek (een geconcentreerd pigment uit de meekrapwortel; Wikipedia) in Tiel werd in 1879 voor een spotprijs aangeboden. Deze pijp was vier jaar eerder door de heer A.F. Smulders te Utrecht gefabriceerd (Nieuwe Tielsche Courant 15 oktober 1879). Het illustreert een van die Smulders producten waarover we meestal weinig horen. Of het noemen van de naam van de fabrikant betekende dat deze speciaal vermeldenswaard was, is gissen. Ook weten we niet of Smulders meer van de genoemde fabrieksuitrusting heeft geproduceerd.
Lieten de zeepketel en loogketels die Smulders eind 1880 te koop zette zien, aan dat hij ook betrokken was geraakt bij machines voor zeepfabricage (Algemeen Handelsblad 27 november 1880)? Werktuigen voor een papierfabriek werden ook aangeboden (Algemeen Handelsblad 11 oktober 1881). Zo ook werktuigen voor een bloemfabriek (Algemeen Handelsblad 8 september 1882). Lintzaagmachines met zagen (De Amsterdammer 5 april 1883).
In 1883 vroeg Smulders bij de gemeenteraad van Zwolle concessie om een hogedrukwaterleiding ten behoeve deze gemeente te mogen aanleggen. Er waren nog drie eerdere aanvragen (Algemeen Handelsblad 6 juni 1883). Het is niet bekend wie de gunning kreeg, maar waarschijnlijk niet Smulders.
In 1887 bood Smulders te koop of te huur vier Morisson heimachines (Algemeen Handelsblad 24 september 1887). Weer is niet duidelijk of dit eigen fabricaat was, nieuw of gebruikt waren. Het toont in ieder geval de interesse aan van het bedrijf in zulke machines. Overigens werden ook de eerder door Smulders te koop aangeboden locomobielen vaak als heimachine gebruikt. In 1889 leverde Smulders twee locomobielen aan Duitse opdrachtgevers (Nieuws van den Dag 4 februari 1890). Waarschijnlijk waren deze bestemd voor de aandrijving van de tussenpompen in de stortleidingen naar de wal vanaf de geleverde elevateurs (Foto: 2).
Ook werden losse componenten aangeboden, zoals een stoomheiblok van veel verbeterd systeem (Algemeen Handelsblad 24 januari 1882). Weer lijkt de gekozen bewoording te wijzen op voortgaande innovatie. Een jaar later werd een zelfwerkend stoomheiblok aangeboden dat op elke bestaande machine past. Bovendien kon het steeds in werking worden gezien in de fabriek van Smulders (De Amsterdammer 4 februari 1883). In een brochure van Smulders ‘Pile and Driving Installations’ uitgegeven in 1904 geeft Smulders een opgave van in totaal 52 afgeleverde hei-installaties tot de datum van uitgifte. Men heeft bij deze opsomming geen onderscheid gemaakt tussen landinstallaties en drijvende installaties (Foto: 3).
Spoorwegmaterieel stond wel in de bedrijfsproducten genoemd. Maar lang horen we er niets over. Totdat er eind 1881 twee locomotieven besteld worden die gebruikt zullen worden bij de uitbreiding van Scheveningen (Tilburgsche Courant 18 December 1881).
Bron:
Van A.F. Smulders tot Werf “Gusto” voorheen Firma A.F. Smulders 1862-1911.
Tekst & Research: ir. B. Boon,
Tekst bewerkt en aangevuld door eigen research: D.H. Allewelt (St.-Erfgoed Werf Gusto).
Laatst bijgewerkt op: 11 augustus 2024
