Op maandag 12 januari 2015 vond de startbijeenkomst plaats van het project rondom de Westerhavenbrug; een samenwerking tussen de cultuurscouts van Mooi Werk en de Bewoners Vereniging Schiedam Zuid. In Hof in Zuid gaf fotograaf en import-Gorzenees Sjef van Duin een lezing aan de 48 bezoekers die het miezerige weer trotseerden om te luisteren naar Sjefs fascinatie voor bruggen en om herinneringen op te halen aan de Gusto en de Westerhavenbrug.

Sjef van Duin wilde de luisteraars om te beginnen zijn interesse voor bruggen uitleggen, en dan met name een voorliefde voor stalen bruggen die hij ‘doorkijkarchitectuur’ noemt, omdat ze in het patroon dat ze vormen zo mooi de constructie laten zien.

In 1990 kwam Sjef naar Schiedam, waar hij op de Broersveld ging wonen. Hij wist dat er in de binnenstad ingrijpende projecten zouden worden uitgevoerd zoals het ABC complex, het Stadserf en de Nieuwe Passage en besloot deze vast te leggen in het project ‘Veranderend stadsbeeld Schiedam’. De aanwezigen zagen foto’s van begin jaren 90 langskomen, waaronder een vrijstaand Huis te Riviere. In de zaal klonk instemmend gemompel, de herkenning van oude, vertrouwde beelden was voelbaar.

Sjef vertelde: ‘De dynamiek van de omgeving trok me aan in Schiedam, alleen al de wolkenlucht die keer op keer kan veranderen op één dag. Maar ook de dynamiek van de havens, wegen, verkeerspleinen en bruggen’ Op het scherm zagen we een aantal van zijn eigen foto’s van de omgeving langskomen. De luisteraars zwollen op van trots, bij de schitterend omschreven waardering voor de eigen omgeving van een ‘buitenstaander’ zoals Sjef.

Sjef nam de luisteraars mee in zijn werk als fotograaf. Hij vertelde wat een brug uniek en fotogeniek maakte en hoe daar de mooiste foto van gemaakt kan worden, want ‘iedere brug heeft zijn eigen unieke, fotogenieke kant. Voor het uit de hand fotograferen van een brug is het een kwestie van diep in ademen, ervoor zorgen dat alles goed in het vlak ligt en de foto maken voordat…je omvalt!’

Hij liet voorbeelden zien, bijvoorbeeld van geslaagde foto’s van middelmatige bruggen, maar ook van de mislukte foto’s van geweldige bruggen en alles wat daar tussenin zat.

Na deze korte uitleg over het fotograferen van een brug, richtte Sjef zich op de wijk de Gorzen. De wijk waarin hij zelf al jarenlang werkt en woont en die door onder andere de Westerhavenbrug wordt verbonden met de rest van de stad.

Op een oude stadskaart wees Sjef de bruggen aan die de Gorzen met de rest van de stad verbindt. Bruggen die open moesten kunnen voor het scheepsverkeer. De Westerhavenbrug is een brug met brede doorstromingsgaten, zodat het water ruim baan heeft richting Spuikanaal. Hier werd Sjef aangevuld uit de zaal: ‘Er zijn heel wat kinderen in verdrinkingsnood gekomen bij het zwemmen in de Westerhaven. Het spuien van het water dat vanuit de binnenstad door de Westerhaven ging richting Spuikanaal had een stevige stroming. Het uiteindelijke spuien op de Wilhelminahaven ging met een donderend geraas.’

Uit de archieven is het volgende opgedoken: al in 1931 waren er plannen voor een ‘nieuwe brug’, want de houten brug was aan vervanging toe. De raadsvergaderingen over deze brug, werden van 9 tot en met 12 november 1931 in de krant gepubliceerd. Ze lezen als een spannend feuilleton. De kosten voor het opknappen van de houten brug werden geschat op 90.000 gulden (dit budget werd uiteindelijk met 4400 gulden overschreden).

Het project voor de nieuwe brug ging van start dankzij een fonds voor werkverruiming, opgezet vanuit het rijk uit het zogeheten ‘Zestig miljoen plan’.
Het bouwen van de Westerhavenbrug werd bekostigd met een werklozenbudget, waarbij twee derde van het geld bij het rijk vandaan kwam. Als de gemeente Schiedam een derde van het geld bijeen had, moest het naar de overheid om het resterende bedrag te krijgen.

Het betonwerk voor de brug, de havenhoofden, werd in 1936 gebouwd. De ijzerconstructie kwam bij de Werf Gusto vandaan, maar er waren problemen met de levering van het benodigde staal. Op 29 oktober 1937 werd het mechaniek van de brug getest. Eind 1937 is de brug, met stille trom zonder hoogwaardigheid bekleders, geopend (het is onduidelijk of dit op 30 november of op 1 december gebeurde). Volgens de Schiedamse Courant was de eerste passant op 30 november een zuster die op weg ging naar haar werk in het gemeenteziekenhuis.

Ook Gusto, de werf waar de brug gemaakt werd, werd besproken op deze avond.
Om meer te weten te komen over de Gusto heeft Sjef de contactalbums van Cas Oorthuys in het Nederlands Fotomuseum bekeken. In de slideshow kwamen enkele van zijn prachtige foto’s langs. En passant attendeerde Sjef de bezoekers op de gulden snede, die zichtbaar is in foto’s van Oorthuys. Geïnteresseerden kunnen zich wenden tot het Nationaal Archief en het Gemeentearchief van Schiedam om meer over Gusto te vinden.

Caroline Nieuwendijk van het Gemeentearchief Schiedam was bij de bijeenkomst aanwezig en vroeg de bezoekers om hulp. Er zijn zo’n 26.000 foto’s van de werf Gusto waarbij beschrijvingen missen. Het archief zoekt vrijwilligers met kennis over de Gusto om te helpen de foto’s te beschrijven.

De Westerhavenbrug heette kort na de opening nog gewoon ‘de nieuwe brug’. Een naam, waarop in de archieven moeilijk te zoeken is, want iedere brug die gebouwd en geopend wordt, is immers een nieuwe brug. De foto’s waarop de brug in een donkere tint is te zien, zijn genomen net na de opening en nog voor de grijze schilderbeurt waarmee men wachtte op beter weer tot het voorjaar. Uit de zaal kwamen langzaam de aanvullingen op het verhaal van Sjef.
Bijvoorbeeld over de hekjes die ter afsluiting van het rijverkeer diende bij opening van de brug. Ze kwamen van de Koemarktbrug, weet bezoeker Wim Rook te vertellen, en zijn in 1949 geplaatst.

En over de deur in de hameistijl van de brug waar de bediening zit, die opengaat met een sleutel. Toch is de brug al jarenlang niet meer open geweest. Er waren aanwezigen die zich het openen van de brug nog wel kunnen herinneringen. Het moet tientallen jaren geleden zijn geweest.
Men twijfelde aan het verhaal dat de brug een geschenk van Gusto is geweest. Had het dan niet breed uitgemeten in de krant gestaan? Sjef heeft hier niets over kunnen vinden.

In de omgeving van de Westerhavenbrug hadden en hebben we Café de Nieuwe Burg, de hoge woonboot, een Ford-garage, en wasserij de Pauw/de Lelie. Ook onderling begonnen bezoekers verhalen met elkaar uit te wisselen.

Een projectleider van de gemeente, Jan Meeuse, vertelde aan de aanwezigen over de plannen van de brug. De lantarenpalen, de hameistijlen en het bovenwerk komen terug. Alleen de klinknagels komen helaas niet terug. Iets wat Sjef zeer betreurt omdat dit nu precies naar de historie van de maker, de Gusto, verwijst.

In de zomervakantie zal de brug worden gesloopt. De brug kan niet gerepareerd worden, want dat is bijna net zo duur als het plaatsen van een geheel nieuwe brug. Een nieuwe brug gaat langer mee. In het najaar wordt de nieuwe Westerhavenbrug opgeleverd.