Rond 1913 zoemden de eerste geruchten in het rond over mogelijke reservering van grond voor een te bouwen scheepsreparatiewerf in Schiedam door de Engelse maatschappij Furness Scheepvaart & Agenturen*. Deze van huis uit Engelse onderneming runde ook een bijkantoor in Rotterdam. Waarschijnlijk ingegeven door de aanhoudende sociale onrust in de scheepsbouw en scheepsreparatie in thuisland Groot-Brittannië, koos de directie voor de omgeving Rotterdam. De stakingen met de daarmee gepaard gaande sociale onrust in Groot-Brittannië ontwrichtten de planning in de scheepsbouw en scheepsreparatie volledig. Ook een overweging was de Rotterdamse haven zo meer dokgelegenheid te bieden voor onderhoud van schepen, zodat Furness minder afhankelijk zou zijn van het thuisland voor reparatie en onderhoud van haar schepen. Rotterdam/Schiedam zouden deze plannen wel verwelkomen nam men aan, omdat door het grotere aanbod van droogdokken meer buitenlandse rederijen zouden kiezen voor de Rotterdamse haven. Het zou gaan om een stuk grond ter grootte van negen hectare aan de pas aangelegde Wilhelminahaven** dat grensde aan het Sterrebos*. De nieuwe scheepswerf zou het eerste bedrijf zijn dat zich vestigde in het ‘Sterrebos’. In een raadsvergadering van 12 mei 1914 werd door de Gemeente Schiedam besloten tot aanleg van de Wilhelminahaven. Van deze haven mocht de nieuwe scheepswerf gebruik maken voor het dokken van nieuwbouw- en reparatieschepen. De aanleg van de werf startte eind 1914 en naderde haar voltooiing eind 1915. Vanaf halverwege 1916 werden de eerste schepen op de helling gelegd.
Er verschenen na het bekend worden ingezonden brieven in de kranten van mensen, die zich ongerust maakten over de geluidsoverlast van de werf, die ze wel dicht vonden liggen t.o.v. het stadsziekenhuis. Waarschijnlijk waren veel mensen kopschuw geworden door de moeilijkheden met de werf van de Gebrs. Van der Meer in de Lange Nieuwstraat. Deze werf, die tot 1906 houten loggers maakte, stapte in dat jaar over op de bouw van stalen rijnschepen. Het klinken van de platen midden in een woonwijk moet geen pretje zijn geweest. Werf Gusto lag hemelsbreed even ver van dat ziekenhuis in het centrum van de stad en daar waren geen klachten over. De nieuwe werf lag dichter bij de monding van de Maas. De werf ‘Nieuwe Waterweg’, zoals het bedrijf ging heten, werd in juni 1914 door ‘Furness S & A’ in Rotterdam opgericht. Het beginjaar van de Eerste Wereldoorlog. Het was in het begin een stevige concurrent van de aan de overzijde van de Nieuwe Maas gelegen Rotterdamsche Droogdok Maatschappij, de RDM. De ‘Nieuwe Waterweg’ (kortweg NW) kreeg zelfs mensen van dat bedrijf in dienst omdat de Schiedamse scheepswerf hen meer betaalde. In 1922 echter, ging het als gevolg van de lage prijzen (en de hogere lonen?) die de Schiedamse scheepswerf hanteerde al slecht en in 1925 dreigde zelfs een faillissement. De Rotterdamse Bank als grote geldschieter probeerde toen het bedrijf door Wilton te laten overnemen, maar die voelde er echter niets voor vanwege de slechte economische tijd en bovendien was Wilton bezig een vestiging in Schiedam op te bouwen.
De RDM werd benaderd en deze nam in hetzelfde jaar alle aandelen van de NW over. De bedrijfsvoering werd aangepakt en daarna ging het beter. Jarenlang werden er, onder een zelfstandige directie, schepen gebouwd en gerepareerd waarbij de ligging aan de Nieuwe Maas en de Wilhelminahaven van groot belang zijn geweest. In 1978 werd ook dit bedrijf als gevolg van de RSV-affaire en vanwege de concurrentie uit de Aziatische landen ook definitief gesloten.
** Het ‘Sterrebos’ was aangeplant op een van de uiterwaarden van Schiedam aan de Zuid- en Westkant van de stad Schiedam dat aan de westkant grensde aan Vlaardingen. De uiterwaard was opgehoogd met slib dat verkregen was bij de aanleg van de Rotterdamse Waalhaven. Om de grond snel te kunnen ontwateren werd besloten er een bos aan te planten. Het bos werd in 1909 ontworpen door de landschapsarchitect J.K. Domenicus. De wandelpaden, die eenzelfde centraal vertrekpunt hadden, waren in de vorm van een ster aangelegd. Daarom de naam ‘Sterrebos’. In 1914 werden 11 van de 56 hectare van het Sterrebos in erfpacht uitgegeven aan scheepsbouwmaatschappij ‘Nieuwe Waterweg’. Ter vergoeding van het ‘verlies’ van het stuk ‘Sterrebos’ werd met de grond die vrijkwam met de aanleg van de Wilhelminahaven het ‘Volkspark’ opgespoten op het gebied West-Frankeland. Uiteindelijk werd het ‘Volkspark’ 18 hectare groot. De opening van het ‘Volkspark’ vond plaats in 1916.
*Toen de Neptune Line met de dienst Rotterdam – Baltimore in 1906 werd gekocht door Furness, werd besloten om een kantoor in Rotterdam te openen met als titel Furness & Nephews. In 1912 werd dit veranderd in een Nederlands geregistreerd bedrijf en genaamd Furness Scheepvaart en Agentuur Maatschappij N.V. De schepen werden gebruikt voor de Indiase en Indonesische diensten en ook voor de wilde vaart. In 1916 werd de Nederlandse dochteronderneming Furness verkocht, maar ging verder als manager. In 1922 beheerde Furness vier schepen die de Zuid-Hollandsche Stoomboot Maatschappij werden.
Bron: Historische Vereniging Schiedam / ‘Scyedam 30e jaargang nr. 2 mei 2004.
Teksten: Ser Louis / D.H. Allewelt / The shipslist / H. Pieterse (kapitein Furness).
Foto: Beeldbank Schiedam / Fotograaf: Onbekend.
Foto: Kaart Schiedam 1915 / Geocaching.com.
Laatst bijgewerkt op: 10 november 2023
