Werf Gusto was een van de eerste bedrijven, die de slechte economische toestand in het Schiedam van rond 1900 sterk verbeterde. Grote nieuwkomers na Werf Gusto (1905) waren scheepswerf ‘Nieuwe Waterweg’ (1914) en natuurlijk iets later de Rotterdam ontvluchtte scheepswerven Wilton en Etablissement Fijenoord (Wilton-Fijenoord) (1929). Deze bedrijven zorgden voor veel werkgelegenheid en waren elk op hun vakgebied hun tijd ver vooruit.
Door de successen van deze bedrijven en het gunstige vestigingsklimaat voor nieuwe en al bestaande bedrijven in Schiedam, voor een groot deel mogelijk gemaakt door de vereniging ‘Schiedam Vooruit’ vestigden zich meer bedrijven in Schiedam. Niet zo groot als de scheepswerven, maar daarom niet minder belangrijk voor de werkgelegenheid en het economisch herstel van de stad Schiedam. Om daar aandacht aan te schenken is binnen de website Werf-Gusto.com ruimte vrij gemaakt voor een aantal van deze bedrijven onder de noemer ‘Industriemuseum Schiedam’.
De webpagina’s ‘Industriemuseum-Schiedam’ met als ondertitel ‘Verdwenen Schiedam’ vertellen het verhaal van tientallen verdwenen industrieën in onze stad: uitgedoofde prachtfabrieken tot de nok gevuld met vakmensen.
Vanaf 1870 vonden grote veranderingen plaats in Schiedam als het gaat om industriële ontwikkeling. Scheepswerven, smederijen, glasfabrieken, machinefabrieken, constructiebedrijven beleefden in de laatste decennia van de 19e eeuw een grote bloei. Bedrijven zoals de Anker & Kettingfabriek, Ingelse & Co., Arij Jordaans, G.J. Vincent & Co. (Later de Schiedamsche Kunstsmederij & Machinefabriek). Gebr. Vincent (later Vincent N.V.). Ook de glasindustrie nam een heel bijzondere plaats in binnen industrieel Schiedam.
De grotere bedrijven, zoals Wilton-Fijenoord, Werf Gusto hebben hun sporen nagelaten in het Schiedamse Industrielandschap. Maar voor de meeste bedrijven betreft het soms alleen maar enkele krantenberichten en een foto in de Beeldbank Schiedam van een oud gebouw dat bijna niemand tot de verbeelding spreekt, of zelfs in het geheel niet herkend wordt.
Verloren ….en toch bewaard
Er is de afgelopen 40 jaren heel wat van ons technisch erfgoed verloren gegaan. Dat rigoureus overboord zetten van ons verleden is niet gepast. In mijn visie heeft het verleden ook vandaag nog grote relevantie. Het heeft ons veel te vertellen, al willen we er vaak niet naar luisteren. En dan hup, afgedankt? Afgedaan? Opruimen die ouwe troep. Dat kan niet altijd voorkomen worden en je hoeft ook niet altijd alles zomaar te bewaren. Als een gebouw of bedrijf verdere ontwikkeling in de weg staat, kan het opruimen vaak de weg vrijmaken voor nieuwe denkbeelden. Maar bedenk, als je iets opruimt, gooi je niet alleen het ding weg, maar ook de kennis, inzichten en ervaring die er uit spreken.
Het zou beter zijn, als die in elk geval bewaard zouden blijven. En dat is nu precies, waarom het wezenlijk belangrijk is dat van de zaken die niet behouden blijven, een goede documentatie gemaakt wordt. Dat geldt voor de harde techniek, maar ook voor de zachtere aspecten. Onze voorouders werkten en waren vertrouwd met de machines en bedrijven die nu als afgedaan en daarom weggesmeten worden. Daarmee wordt wel de continuïteit in het leven opgeofferd. Dat is niet verstandig dat blijkt telkens weer*.
Na de dood van B. Vincent – alias Sebastiaan, de ‘broodschrijver’ van het “Het Nieuwe Stadsblad”, die regelmatig zijn teksten voorzag van informatie over de smederijen en constructiefabrieken van zijn voorouders – komen er weinig nieuwe oude feiten boven tafel. De Historische Vereniging Schiedam besteed met enige regelmaat artikelen aan oude ondernemingen uit het verdwenen Schiedam, maar daar blijft het ook bij. De meeste informatie schuilt in de oude dagbladen, die het Gemeentearchief Schiedam allemaal online gezet heeft en die gratis zijn te raadplegen. Maar het is allemaal versnipperd en de krant is gemaakt door mensen, die net zoals u en ik fouten kunnen maken. Daarom de waarschuwing dat de beheerder van deze website grotendeels gebruik heeft gemaakt van oude krantenberichten en websites om een historisch overzicht te maken!
Niet meteen gevonden wat u zocht? Geduld, we zijn o.a. bezig met de Rijwiel- fietsenfabriek Hulsmann, Oxygenium, Apollo Kaarsenfabriek, De Griffioen Bierbrouwerij, Hoek en de Glasfabrieken. Alhoewel niet onze absolute prioriteit, omdat daar al door anderen veel over geschreven wordt, hebben we toch aandacht geschonken aan de Moutwijnindustrie in Schiedam. We hebben ons verdiept in vooral de stoommolens in Schiedam. Een ontwikkeling vanaf 1854, die mooi aansloot op ‘de stoom’ als nieuwe energiebron vanaf de tweede helft van de 19e eeuw. Zoekt u specifiek naar Scheepsbouw en Scheepsreparatiebedrijven en de ontwikkeling van de Schiedamse Havens? – kijk dan op website Scheepsbouwmuseum Schiedam.
*Tekst: deels ontleend aan Alex den Ouden op zijn informatieve website: alexdenouden.nl
**De hal (oorspronkelijk was het één grote hal) is in 1902 gebouwd door de Duitse bouwonderneming Hein Lehmann en Co. en werd gebruikt als ‘Grosse Maschinehalle’ op de Industrie-, Gewerbe- und Kunstausstellung in Dusseldorf. De hal werd na het beëindigen van de tentoonstelling gekocht door A.F. Smulders, gedemonteerd en in twee delen in V-vorm opgebouwd aan de Maasdijk in Schiedam. Het gebouw was het eerste in zijn soort als het gaat om grootte. Het stalen skelet was geheel opgetrokken uit vloeiijzer dat bij de bouw van dit gebouw voor het eerst wereldwijd werd toegepast. Eerder werd voor de bouw van ijzeren gebouwen uitsluitend puddelijzer (smeedijzer) gebruikt. Vloeiijzer was veel homogener en sterker dan smeedijzer, zodat de constructie belangrijk lichter uitviel. Zo waren de twee hallen van Werf Gusto een technisch monument, omdat ze een belangrijke technische vernieuwing documenteerden. Niet dat daaraan na de sluiting van Werf Gusto ook maar de minste aandacht werd geschonken: kort na de sluiting van het bedrijf in 1978 werd de hele zaak onverbiddelijk gesloopt.
Laatst bijgewerkt op: 6 januari 2024
