In de voormalige stoommolen ‘Cycloop‘ (Buitenhavenweg 46) werd in 1900 een nieuwe fabriek gevestigd. Bij akte van 30 augustus 1900 werd opgericht de ‘N.V. Maatschappij Oxygenium‘. Oprichter was D. Ris1) (Schiedam, 22 april 1864 – Schiedam, 7 juni 1929). Het pand van ‘Oxygenium’ werd verbouwd tot een fabriek voor het vervaardigen van zuurstof en waterstof. De verbouwing van het pand en de inrichting van de fabriek is verricht door de heer W. A. Hoek, architect alhier in Schiedam. De nieuwe fabriek bood meteen werk aan 15 personen. Het was het eerste bedrijf in Nederland dat zuurstof en waterstof produceerde en op dat moment het vierde bedrijf in Europa (Er was al productie in België, Zwitserland en Italië).
Definitief van start
Op een aandeelhoudersvergadering belegd op 11 maart 1901 werd besloten het gebouw te kopen. Het beheer van de fabriek werd opgedragen aan de heer A. A. A. Meeuwessen. Verder werden benoemd als gedelegeerd commissaris, J. Snijders, president-commissaris, hoogleraar aan de Polytechnische school in Delft, C. van Wijk Jurriaansche, fabricagechef, J, L. Veltman, chef van exploitatie en G. Genesis, boekhouder. Op diezelfde dag werden ook de eerste flessen met zuurstof en waterstofgas gepresenteerd. In september 1901 kreeg het bedrijf een belangrijke opdracht van het Belgische ministerie van Oorlog voor de levering van flinke hoeveelheden waterstofgas. Dit moest dienen voor de vulling van ballonnen.
Het roer moet om
In 1903 meldde de KvK dat 50% van de productie van gassen verkocht werd aan buitenlandse afnemers. De afzet in Nederland viel lager uit dan het bedrijf eerder dacht. In 1906 pakte het bedrijf de zaken groots aan door enkele ministers en hoge ambtenaren, waaronder de commissaris van de Koningin in Zuid-Holland uit te nodigen het bedrijf te bezoeken. Men ging op de uitnodiging in. Reden voor ‘De Nieuwe Schiedamsche Courant’ daar uitgebreid verslag over te doen op 25 en 26 oktober 1906. Waarschijnlijk heeft dit vruchten afgeworpen. De KvK althans meldde over het jaar 1907 een flinke verbetering van de afzet. In 1910 wordt extra grond gehuurd van de Gemeente Schiedam naast haar complex over de gehele lengte bij een breedte van 15 meter.
Tegenslagen
In april 1916 dient ‘Oxygenium’ weer een aanvraag in voor een hindervergunning wegens een uitbreiding van haar machinepark. Bij de Gemeente Schiedam komen tegen de voorgenomen uitbreiding bezwaren binnen. De bezwaren komen van omliggende bedrijven, zoals Van der Elst & Co., J.A.J. Nolet, P. Loopuijt, Werf Gusto, Apollo en A. Jordaans. Ook is door 60 omwonenden bezwaar aangetekend. De ontploffingen in het bedrijf van 14 februari en 28 april 1906 baarden de indieners van de bewaarschriften zorgen. Op 3 mei 1916 vond er een vergadering plaats tussen B&W, vertegenwoordigers van de gemeente, de leiding van ‘Oxygenium’, bijgestaan door mr. A. Blau ten Cate uit Den Haag en de heer mr. Van Velzen als vertegenwoordiger van de omliggende bedrijven2). Na alle partijen gehoord te hebben besloten B&W op 15 juni 1916, toch een vergunning af te geven voor de uitbreiding van ‘Oxygenium’. De vergunning werd verleend voor een proeftijd van een jaar. In die periode zou het bedrijf moeten omkijken naar een nieuwe locatie voor haar onderneming. In april 1917 werden voor- en tegenstanders van de uitbreiding van het bedrijf gehoord tijdens het zgn. ‘Burengehoor’. Het lukte ‘Oxygenium’ niet om binnen die termijn van een jaar een nieuwe locatie te vinden. Het voorstel van het bedrijf, de voorlopige vergunning om te zetten in een definitieve, of de proefvergunning drie jaar te verlengen, werd door B&W op 15 mei 1917 definitief afgewezen.
Groei
Het bedrijf begon in 1900 met 15 personeel. Dat was anno 1918 opgelopen tot 70 man/vrouw. De productie bedroeg in 1900 25 m3 zuurstof en waterstof per dag dat was in 1918 opgelopen naar 1000 m3 per dag. Het bedrijf was ook aan de Nieuwe Haven 51 een afdeling begonnen voor stalen plaatverwerking en autogene lasinrichting. Op werd door B&W van Schiedam gecommuniceerd dat de bepalingen voor vestiging van ‘Oxygenium’ aan de Buitenhavenweg 48-50 waren aangepast. Wat die aanpassingen betroffen werd niet bekendgemaakt. Feit is dat ‘Oxygenium’ nog jaren kon doorproduceren op de ‘verboden’ locatie. Op 6 juli 1919 kwam directeur A.A.A. Meeuwesen3) te overlijden. Hij werd opgevolgd door ir. Den Hartog. In 1921 wist branchegenoot N.V. Hoek’s Machine- en Zuurstoffabriek een meerderheidsbelang te verkrijgen binnen ‘Oxigenium’.
|
Noten Beeldmateriaal |
Laatst bijgewerkt op: 6 januari 2024
