Willem Elsschot – pseudoniem van Alfons de Ridder  schreef in 1934 het gedicht ‘Brief’ dat gebaseerd is op zijn ervaringen bij de werf Gusto, Firma A.F. Smulders te Schiedam waar Elsschot van eind 1907 tot in 1911 gewerkt heeft als hoofd-correspondent. Het is een fel gedicht over ‘een niet met name genoemde persoon’. De laatste regel van het gedicht geeft aan met De Beurs en Delftse Poort dat we het in Rotterdam moeten situeren. Nu weten Elsschotkenners allemaal dat het gaat over de voormalig directeur A.F. Smulders van de werf Gusto. Maar is dat zo? Er zijn genoeg gegevens die tot twijfel leiden. In ieder geval zal in dit artikel blijken dat er ten aanzien van de relatie tussen A.F. Smulders en Elsschot de nodige fouten zijn gemaakt.

De twijfel slaat toe
In het afgelopen jaar heb ik een aantal lezingen over Elsschot mogen geven en in die lezing – die zich toespitste op de Parijse en Rotterdamse levensjaren van de schrijver – presenteerde ik ook het gedicht ‘Brief’ met daarnaast geprojecteerd een foto van de oude heer A.F. Smulders. Deze man, met een lange grijze baard, ziet er tamelijk woest en vervaarlijk uit. Geen man om gezellig een pintje mee te gaan drinken. Toen ik mijn lezing voor een Rotterdams gezelschap moest houden wilde ik nog wat aanvullende informatie over de Rotterdamse jaren verzamelen. Zo raadpleegde ik de website van de firma Gusto waar veel historische gegevens zijn opgenomen over de werf en de familie Smulders. Tot mijn verbazing las ik dat de heer A.F. (ook bekend als Guust of Gus) Smulders zich al voor 1905 terugtrok uit de dagelijkse leiding die hij overdroeg aan zijn beide zonen Henri en Frans. De heer Smulders had last van reuma en verbleef veelvuldig langere periodes in zijn buitenhuis bij Nijmegen en zijn villa Augusta te Nice. Op 29 april 1908 is de heer Smulders te Nice overleden en wat later begraven in Nijmegen. Het graf van A.F. Smulders en zijn echtgenote is nu een rijksmonument.

Bron: Sjoerd Boomsma – overgenomen uit ‘Achter de Schermen’
Jaargang 18, nr. 3-4, november 2016

#Lees hier het gehele artikel van Sjoerd Boomsma

#Lees ook de publicatie van Peter de Leeuw

Stichting Erfgoed Werf Gusto 2020

Laatst bijgewerkt op: 4 december 2021