De eerste stalen Balansbrug over de Westerhaven werd eind 1937 zonder enig ceremonieel in gebruik genomen. De brug vormde de verbinding tussen de Willemskade en de Stadhouderslaan in Schiedam-Zuid.  De brug was nodig om het stadsdeel de ‘Gorzen’ in Schiedam-Zuid te ontsluiten naar het Westen van de stad. Het overbrugde het water van de Westerhaven ter hoogte van het huidige Spuikanaal. In de jaren vijftig van de negentiende eeuw voerde Schiedam havenuitbreidingen uit. De Nieuwe Haven werd hierbij voorzien van een zijtak, de Westerhaven. Om de kade langs de Nieuwe Haven niet te onderbreken werd over de monding van de Westerhaven de Willemsbrug aangelegd. In 1873 werd naar lange beraadslagingen van de Gemeenteraad besloten de Westerhaven door te graven naar het Spuikanaal. Ter hoogte van de huidige Rozenburgsestraat en de Stadhouderslaan kwam een voetgangersbrug, zoals uit onderstaande  luchtfoto uit 1931 blijkt.

Door de ontwikkeling en uitbreiding van de stadswijken Schiedam-Zuid en Schiedam-West was een verkeersbrug dringend nodig. 

In 1935 werd besloten een nieuwe klapbrug te bouwen op de huidige locatie van de brug. De tekeningen van de te bouwen brug werden toegezonden aan het Werkfonds in Den Haag, die de berekeningen maakte en een belangrijke stem bij de uiteindelijke totstandkoming had. 

Nederland was in een diepe crisis gedompeld in de dertiger jaren van de vorige eeuw, evenals zo vele andere landen. De overheid probeerde de kosten te beteugelen. Het kabinetsbeleid was erop gericht de overheidshuishouding op orde te houden en te kiezen voor een non-interventie in de economische ontwikkeling. Dit was op den duur niet vol te houden, omdat men al als overheid grote steun had verleend aan de landbouw. De roep om maatregelen werd steeds sterker. In de winter van 1933-1935 had Nederland te kampen met meer dan een half miljoen werklozen op een totale bevolking van 8,3 miljoen zielen.

Men zag in dat er impulsen moesten komen en die kwamen door de instelling van het Werkfonds in 1934, waarin een bedrag gestort werd ter grootte van ƒ60 miljoen. Het fonds diende twee doelen, waarvan het scheppen van werkgelegenheid de belangrijkste was. Het fonds subsidieerde alleen projecten, die uitgevoerd werden tegen lonen, die aanzienlijk lager waren dan het normale loonpeil. Daar zat ook de zwakte van het Werkfonds, omdat er steeds onderhandeld moest worden met de bonden om afspraken te maken over de betalingen aan werknemers. Kon men niet tot goede afspraken komen dan ging het project niet door.

De projecten, die werden aangemeld, werden centraal beoordeeld vanuit Den Haag en de betrokken Gemeentes ontvingen wel het geld om de aannemers te betalen, maar die stonden voor de rest buiten spel. Zo kon het dus gebeuren dat eind 1935 nog geen duizend arbeiders werkten via het fonds. Er werd wel steeds meer geld in gestoken. Eind 1939 werkten er 5000 werknemers via het Werkfonds, een druppel op de gloeiende plaat. De slagkracht van het fonds werd ernstig getraineerd door interne ambtelijke ruzies. In dat licht bezien, stonden er in Schiedam ook enkele projecten op stapel via dat Werkfonds.

Dat waren de nieuwe Oranjebrug, de Brug over de Westerhaven en het Zusterhuis. De Gemeentelijke politiek was niet blij met het centraal aangestuurde Werkfonds en noemde het een kenmerk van een communistisch en /of fascistisch geregeerd land. Ik beperk me hier verder tot de Brug over de Westerhaven, daar deze door Werf Gusto gebouwd is.

Het volgende komt uit de verslagen van de Schiedamse Gemeenteraad:
Het bestek voor de bovenbouw van de brug was bij Gemeentewerken klaar in november 1935. In december 1935 werd daarover overleg gepleegd en het Rijksbruggenbouwbureau (Rijkswaterstaat) verzond daarop aanvragen aan verschillende fabrikanten. In april 1936 kon tot aanbesteding van de bovenbouw worden overgaan, maar liep ernstige vertraging op door een nieuwe werkwijze bij het Rijksbruggenbouwbureau. De toestand verergerde nog eens door de devaluatie en de prijsstijging van de materialen. In februari 1937 werd het contract met Werf Gusto voor de levering van de bovenbouw getekend. In het oorspronkelijke bestek waren geen noemenswaardige wijzigingen aangebracht door Gemeentewerken. De aanneemsom voor de bovenbouw bedroeg ƒ35.800,- en voor de onderbouw ƒ39.000,- met inbegrip van enkele stelposten. Door prijsstijgingen was het totaal bedrag opgelopen tot ƒ87.000,-. Het Werkfonds had ƒ89.000,- gereserveerd. In maart 1937 liet Werf Gusto weten dat het begonnen was met de bouw, maar dat de brug niet kon worden afgemaakt, omdat benodigde materialen nog ontbraken. Wanneer deze zouden arriveren wist het bedrijf niet, wat Werf Gusto wel wist was dat, als de materialen er waren, men 6 maanden nodig had voor het afbouwen.

Op 20 oktober van dat jaar lezen we in de Schiedamsche Courant dat de bovenbouw op de 29e (zie foto’s) op haar plaats zou worden gelegd. Het geheel zal met een bok naar de Westerhaven gebracht worden. De Gemeente Schiedam had nog geen beslissing genomen over een eventuele officiële opening. Het brugdek werd een week later geplaatst en de betrokkenen hielden er rekening mee dat de brug klaar was voor ingebruikname omstreeks half november. Het gemor over de brug verstomde niet en B & W en anderen waren ontevreden over het verloop van de bouw, die onder normale omstandigheden 6 maanden in beslag zou hebben genomen en nu tot een meerjarenplan was verworden. B & W was er zelfs verlegen mee. Eind november 1937 werd de brug vrijgegeven en werd zonder enige ceremonie in gebruik genomen. Ruim twee jaar na goedkeuring van het bestek.

Specificaties van de brug:
Overspanning: 86 meter
Rijwegbreedte: 6 meter
Voetpad: 1,5 meter 2x
Hoogte hameistijlen: 8,6 meter
Lengte van de balans: 14 meter
Openen en sluiten: in 43 seconden
Elektrische aandrijving in de hameien: Ontwerp door Werf Gusto

In 2015 werd de brug, door jarenlange verwaarlozing en het niet uitvoeren van onderhoud, gesloopt. Ervoor in de plaats kwam een kopie. Het weghalen en vervangen van de originele Westerhavenbrug werd toen ‘feestelijk’ gevierd. Deze brug werd wel officieel geopend. De gemeente Schiedam verdient een vuurrode kaart voor het slopen van de oude brug, want het staal verkeerde nog in uitstekende staat. Het enige wat vervangen had moeten worden was de Val.

Een ruwe versie van het contact tussen Werf Gusto en de Gemeente Schiedam.

foto’s: Collectie St.-Erfgoed Werf Gusto / fotografie: Onbekend.

Stichting Erfgoed Werf Gusto 2021

Laatst bijgewerkt op: 21 januari 2023